Ψυχογενής βουλιμία ή Διαταραχή Υπερφαγίας;

Η Ψυχογενής Βουλιμία και η Διαταραχή Υπερφαγίας είναι δύο διαταραχές που ανήκουν στη γενικότερη ομπρέλα των διαταραχών πρόσληψης τροφής. Δύο έννοιες που, ενώ παρουσιάζουν πολλές διαφορές, συχνά χρησιμοποιούνται λάθος και αυτό γιατί για πολλούς ανθρώπους μοιάζουν να ταυτίζονται. 

Σύμφωνα με τα διαγνωστικά κριτήρια του DSM-5, η ψυχογενής βουλιμία χαρακτηρίζεται από επανειλημμένα επεισόδια υπερφαγίας. Ένα επεισόδιο υπερφαγίας έχει τα εξής χαρακτηριστικά:

κατανάλωση σε συγκεκριμένη χρονική περίοδο ποσότητα τροφής η οποία είναι εμφανώς μεγαλύτερη από αυτή που θα μπορούσαν να καταναλώσουν οι περισσότεροι άνθρωποι κατά τη διάρκεια της ίδιας χρονικής περιόδου κάτω από παρόμοιες περιστάσεις.
αίσθηση έλλειψης ελέγχου στην κατανάλωση τροφής κατά τη διάρκεια του επεισοδίου, το άτομο νιώθει ότι δεν μπορεί να σταματήσει να τρώει ή να ελέγξει το πόσο τρώει.
Επίσης, ένα ακόμη βασικό χαρακτηριστικό είναι η επανειλημμένη απρόσφορη αντισταθμιστική συμπεριφορά. 

Τι εννοούμε όμως με αυτόν τον όρο; Παραδείγματα τέτοιας συμπεριφοράς θα μπορούσε να είναι η κακή χρήση καθαρτικών, διουρητικών, υποκλυσμών ή άλλων φαρμάκων, η νηστεία, η υπερβολική σωματική άσκηση και οι αυτοπροκαλούμενοι εμετοί. Στόχος όλων των παραπάνω είναι να αποτραπεί η αύξηση βάρους. Είναι σημαντικό να διευκρινιστεί ότι τα υπερφαγικά επεισόδια και η απρόσφορη αντισταθμιστική συμπεριφορά εμφανίζονται τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα για διάστημα τριών μηνών. Το άτομο τείνει να αυτοαξιολογείται υπέρμετρα από το σχήμα και το βάρος του σώματός του και η διαταραχή δεν εμφανίζεται αποκλειστικά κατά τη διάρκεια επεισοδίων ψυχογενούς ανορεξίας. 

Όπως και στις υπόλοιπες διαταραχές πρόσληψης τροφής είναι σημαντικό να προσδιορίσουμε το επίπεδο βαρύτητας, το οποίο βασίζεται στη συχνότητα της απρόσφορης αντισταθμιστικής συμπεριφοράς και μπορεί να χαρακτηριστεί από ήπια μέχρι εξαιρετικά βαριά. 

Στη συνέχεια θα μιλήσουμε για τη Διαταραχή Υπερφαγίας, όπως και στην Ψυχογενή Βουλιμία συναντάμε και εδώ τα επανειλημμένα επεισόδια υπερφαγίας και ισχύει το ίδιο που αναφέραμε και παραπάνω ως προς τα χαρακτηριστικά τους. Σε αντίθεση με την Ψυχογενή Βουλιμία  εδώ πρέπει τα επεισόδια υπερφαγίας να σχετίζονται με τρία ή περισσότερα από τα ακόλουθα χαρακτηριστικά. Πιο συγκεκριμένα, να τρώει το άτομο πολύ πιο γρήγορα από το φυσιολογικό, να τρώει μέχρι να νιώσει δυσάρεστα υπερπλήρης, να τρώει μεγάλες ποσότητες τροφής χωρίς να έχει το αίσθημα σημαντικής πείνας, να τρώει μόνος του επειδή νιώθει ντροπή για το πόσο πολύ τρώει, και μετά το επεισόδιο να νιώθει απέχθεια για τον εαυτό του και να είναι σε κατάθλιψη ή να νιώθει ένοχος. Σε αυτή τη διαταραχή το άτομο δείχνει να ενοχλείται με την υπερφαγία, η οποία συμβαίνει κατά μέσο όρο μία φορά την εβδομάδα για τρεις μήνες. Αυτό που πρέπει να τονίσουμε είναι ότι η Υπερφαγία δεν σχετίζεται με την επανειλημμένη χρήση απρόσφορης αντισταθμιστικής συμπεριφοράς όπως στην Ψυχογενή Βουλιμία και δε συμβαίνει αποκλειστικά κατά την πορεία της Ψυχογενούς Βουλιμίας ή της Ψυχογενούς Ανορεξίας. 

Και εδώ όπως και στην παραπάνω διαταραχή θα πρέπει να προσδιορίσουμε την τρέχουσα βαρύτητα, η οποία στη συγκεκριμένη περίπτωση έχει να κάνει με τη συχνότητα των υπερφαγικών επεισοδίων, από ήπια μέχρι εξαιρετικά βαριά.

Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, τους όρους της Υπερφαγίας και της Βουλιμίας τις χρησιμοποιούμε πολλές φορές καθημερινά με λάθος τρόπο. Για να πούμε ότι κάποιο άτομο πάσχει από κάποια από αυτές τις δύο διαταραχές πρέπει να πληρούνται συγκεκριμένα κριτήρια όπως συμβαίνει σε όλες τις διαταραχές. Επίσης, κλείνοντας θα πρέπει να αναφέρουμε ότι το αίσθημα ντροπής και ενοχής που έχουν τα άτομα πολλές φορές επιβαρύνεται και από σχόλια ατόμων του περίγυρού τους. Για πολλούς τα παραπάνω δε μοιάζουν ως διαταραχές και δεν μπορούν να δείξουν την κατανόηση που χρειάζεται σε ένα άτομο που ταλαιπωρείται από κάτι τέτοιο. Μία τέτοια συμπεριφορά δημιουργεί μόνο δυσφορία και τίποτα άλλο. 

Πηγή: 

American Psychiatric Association (2015). Διαγνωστικά Κριτήρια από DSM-5. Αθήνα: Λίτσας.